Zaloguj się
Zarejestruj się
Kontrast
Słowniki pojęć
- Alfabet Braille’a – system pisma punktowego dla osób niewidomych, który składa się ze zna- ków będących kombinacją sześciu wypukłych punktów ułożonych w dwóch kolumnach, po trzy punkty w każdej. Różne warianty kombinacji i rozmieszczenia punktów dają możliwość uzyskania sześćdziesięciu czterech znaków. W brajlu można zapisać nie tylko tekst. Istnieje opracowana ma- tematyczna, chemiczna, fizyczna, a także muzyczna notacja brajlowska.
- Alfabet Lorma - alfabet osób głuchoniewidomych. Stworzony przez Hieronymusa Lorma w XIX wieku. Polega na kreśleniu linii lub punktów na dłoni drugiej osoby. Propagowany jest w Polsce przez Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym. Jego niewątpliwymi zaletami są: prostota, małe ryzyko błędu, szybkie tempo przekazu.
- Program czytający – jedna z technologii asystujących osobom niewidomym. W codziennej pracy z komputerem programy czytające umożliwiają odsłuchiwanie, przy pomocy mowy syntetycznej, treści zamieszczonych m.in. na stronach www. Oprogramowanie to integruje się z systemem ope- racyjnym, co umożliwia obsługę nie tylko przeglądarek internetowych, ale całego systemu opera- cyjnego. Najbardziej popularne w Polsce są: JAWS, Window-Eyes i NVDA.
- Program powiększający – kolejny element technologii asystujących osobom niewidomym, często występujący w pakiecie z programem czytającym. Jego działanie adresowane jest głównie do osób słabowidzących i polega na wielokrotnym powiększaniu wybranego fragmentu ekranu. Mocno po- większone litery stają się czytelne dla osób z dużym ubytkiem wzroku. (SuperNova, NVDA)
- Łatwy tekst – mocno uproszczona forma komunikatu tekstowego ułatwiająca jego zrozumie- nie, przygotowywana głównie z myślą o osobach z niepełnosprawnością intelektualną. Nie są to jednak jedyni odbiorcy tekstów łatwych w czytaniu. Teksty te mogą być również pomocne dla cudzoziemców, dysponujących niewielkim zasobem nowego dla nich słownictwa lub osób mających problemy z czytaniem. Także dla osób głuchych, dla których język mówiony/pisany jest językiem wtórnym wobec migania.
- Audiodeskrypcja to usługa dedykowana osobom z niepełnosprawnością wzroku, polegająca na werbalnym opisywaniu kluczowych elementów wizualnych form przekazu takich jak klipy fil- mowe, fotografie, diagramy, wykresy, schematy, rysunki. Dotychczasowa praktyka i prowadzone badania wykazują, że z audiodeskrypcji bardzo chętnie korzystają także osoby z trudnościami w nauce oraz osoby starsze. Co i w jaki sposób należy opisywać, regulują standardy i wytyczne tworzenia audiodeskrypcji.
- Skrypt audiodeskrypcji to początkowa, tekstowa forma przed nagraniem lub odczytaniem audiodeskrypcji.
- Audiodeskryptor to osoba tworząca skrypt, lub pracująca na żywo, opisująca mecze, koncerty, sztuki teatralne itp.
- Lektor to osoba odczytująca skrypt.
- Audiotekst to usługa dedykowana osobom z niepełnosprawnością wzroku, będąca werbalnym, dźwiękowym ekwiwalentem tekstów i napisów wyświetlanych w materiałach filmowych.
- Napisy dla niesłyszących to napisy w rodzimym języku, będące tekstowym ekwiwalentem dia- logów lub narracji oraz opisy tekstowe efektów dźwiękowych i muzyki. Liczba linii tekstu na ekra- nie, czas ich wygaszania, zasady ich rozmieszczania, zestaw czcionek i kolorów, są regulowane według standardów, wytycznych redagowania napisów dla niesłyszących.
- Transkrypcja – zapis tekstowy warstwy dialogowej i dźwiękowej materiału wideo lub nagrania.
- Deskrypcja – opis warstwy wizualnej, np. grafiki lub materiału wideo.
- Symultaniczny przekaz tekstowy (STP) to usługa umożliwiająca osobom z niepełnosprawno- ścią odczytywanie w formie tekstu przebiegu wydarzenia w czasie rzeczywistym (lub niemal rze- czywistym). Ma on znaczenie wszędzie tam, gdzie zrozumiałość mowy jest priorytetem. Sprawdza się podczas debat, konferencji, wykładów. Treści przekazywane mogą być za pomocą metod tzw. respeakingu oraz stenografii.
- Napisy na żywo to symultaniczny przekaz tekstowy zsynchronizowany z obrazem.
- Respeaking to metoda tworzenia STP z wykorzystaniem oprogramowania do rozpoznawania i przekładu mowy na tekst, z którego korzysta respeaker – osoba powtarzająca wypowiedzi mówcy.
- Syntezator mowy – program komputerowy przekładający tekst na mowę automatyczną.
- PJM to naturalny wizualno-przestrzenny Polski Język Migowy, którym posługują się osoby niesły- szące. Posiada własną strukturę gramatyczną, odmienną od polskiej. W PJM istotne są zarówno ruchy artykulacyjne mowy werbalnej, jak i ruchy mimiczne, ruchy głowy i tułowia, kontakt wzro- kowy, kierunek patrzenia.
- SJM to stworzony System Językowo-Migowy, którego podstawę stanowi polszczyzna foniczna. Oznacza to, że posiada zasady gramatyczne języka polskiego, a znaki migowe jedynie uzupełniają wypowiedź ustną.
- Systemy wspomagające słyszenie – urządzenia techniczne, jak systemy FM, czy pętle indukcyj- ne, które podnoszą stopień zrozumienia mowy u osoby korzystającej z aparatu słuchowego.
- Druk powiększony – specjalnie przygotowany i sformatowany tekst, drukowany dużo większą czcionką niż standardowa (16-18+), dzięki czemu staje się on czytelny dla osób z dużym ubytkiem wzroku.
- Pętla indukcyjna – system wspomagający słyszenie instalowany w salach, punktach obsługi, czy przeznaczony do indywidualnego użytku. Przesyła dźwięk ze źródła do aparatu słuchowego wy- posażonego w cewkę indukcyjną „T”. Znacząco poprawia zrozumiałość mowy.
